بررسی آیین فتوت در سمک عیار و مقایسه آن با فتوت نامه سلطانی

فتوت به عنوان یک خصلت ارزشمند و آیینی کهن با آداب و اصول اخلاقی خاص خود از جمله ذخائر معنوی و فرهنگی جامعه کهن ما و یکی از جنبه های درخور توجّه تاریخ اجتماعی ایران است که ظاهراً سرچشمه های آن را در ادیان و آیینهای ایران باستان باید جست. فتوت به عنوان یک موضوع و پدیده مهم، در ادبیات ملی و دینی ما شهرت و جایگاه ویژه ای دارد. در عرصه شعر و نثر فارسی با فتوت و جوانمردی و مروت به عنوان صفات اخلاقی برجسته و پسندیده مواجه هستیم، که در این میان داستانهای عامیانه و سنتی فارسی بیش از سایر آثار و نوشته ها، در عرصه تاخت و تاز عیاران و جوانمردان بوده است و از این حیث قابل توجه هستند. داستان سمک عیار از داستانهای بلند و حماسه های عامیانه است که ظاهراً کهن ترین قصه عیاری برجای مانده است که دارای عناصر، بنمایه ها و سازه های حماسی بسیار است، بنابراین می توان، آیینها و رسوم و اصطلاحات رایج در میان جوانمردان جامعه آن روزگار و شرایط و اوصاف اخلاقی این طبقه را که در جای جای کتاب آمده، استخراج کرد. از سوی دیگر درمیان تمام متن های قدیم و جدیدی که در دو زبان فارسی و عربی درباره آیین فتوّت و روش جوانمردان نوشته شده، فتوّت نامه سلطانی از لحاظ برشمردن آیینهای فتوت وجوانمردی از همه مفصل تر، جامع تر، منظم تر و دقیق تر است. از آنجا که اصل داستان سمک عیار مربوط به قبل از اسلام و فتوت نامه سلطانی اثریست که رنگ و لعاب اسلامی دارد، این دو اثر دارای آیینهای مشترک و متفاوتی می باشند. علاوه بر مطالبی که درباره فتوت در این تحقیق آمده، بررسی و استخراج مشترکات و اختلافات آداب و آیین فتوت در این دو اثر مورد توجه قرارگرفته است.